Nurty psychoterapii - jaki wybrać?

Pojęcie psychoterapia wywodzi się z języka greckiego. Składa się ono z dwóch głównych części: psyche, które oznacza umysł lub duszę oraz therapeia, co tłumaczy się jako leczenie lub terapia. Razem tworzą pojęcie leczenie umysłu lub leczenie duszy. Termin ten został stworzony, aby opisać proces pomagania ludziom w radzeniu sobie z problemami emocjonalnymi, psychicznymi i duchowymi oraz wspierania ich w procesie zdrowienia i rozwoju osobistego. No dobrze - ale jaki nurt psychoterapii wybrać? Na co zwrócić uwagę przy wyborze psychoterapeuty? Odpowiadamy.

Czym jest psychoterapia? 

Psychoterapia to celowe i zaplanowane podejście psychologiczne, które ma na celu poprawę komfortu życia i funkcjonowania społecznego. To wsparcie, które pomaga jednostkom lub całym rodzinom osiągnąć cele zdrowotne i rozwojowe. Psychoterapia jest samodzielną dyscypliną. Może być prowadzona tylko przez osoby posiadające specjalistyczne wykształcenie lub znajdujące się w trakcie takiego szkolenia. Studia wyższe w dziedzinach takich jak psychologia czy medycyna, a także specjalizacje w psychologii klinicznej czy psychiatrii nie upoważniają do prowadzenia psychoterapii.

Nurty psychoterapii

Istnieje pięć głównych grup podejść psychoterapeutycznych, w tym podejścia psychoanalityczno-psychodynamiczne, poznawczo-behawioralne, humanistyczno-doświadczeniowe, systemowe i integracyjne. Każdy nurt terapeutyczny stosuje swoją własną teorię, charakteryzuje się konkretnymi technikami i oferuje wyjaśnienia mechanizmów prowadzących do poprawy, a także sposobów pojmowania procesu psychoterapii. Skuteczność tych podejść została potwierdzona w badaniach naukowych.

• Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Powszechna metoda terapeutyczna w Polsce, znana z krótkotrwałych sesji i aktywnego prowadzenia przez terapeutę. CBT zakłada, że w trakcie życia uczymy się konkretnych zachowań i emocji, które można również zmodyfikować. Terapia ta koncentruje się na analizie bieżących problemów. Podczas terapii pacjent analizuje, jakie sytuacje wywołują u niego konkretne reakcje, a terapeuta pomaga w identyfikacji mechanizmów behawioralnych, analizie myśli i nawyków. Leczenie polega na zrozumieniu siebie oraz na korekcie negatywnych wzorców myślenia. Praca w tym nurcie jest praktyczna, często obejmuje wykonywanie ćwiczeń i zadań w domu. Spotkania odbywają się raz w tygodniu, a terapia jest zwykle krótkotrwała.

• Psychoterapia psychoanalityczna

Zakłada, że źródłem naszych problemów są procesy psychiczne ukryte w naszej nieświadomości. Chociaż psychoanaliza, którą rozpoczął Sigmund Freud, przeszła ewolucję, jej główne zasady pozostały niezmienne. W ramach psychoanalizy skupiamy się na uświadamianiu przeniesień, czyli naszych emocjonalnych reakcji na terapeutę, jak i na bliskie nam osoby. Te emocje wywodzą się z przeszłości i rozwijają się podczas sesji terapeutycznych, które są częstsze niż w innych formach terapii. W terapii psychoanalitycznej ważne jest tworzenie silnych relacji emocjonalnych, dzięki którym możemy ujawniać intymne i trudne doświadczenia wewnętrzne. Terapia psychoanalityczna to proces długotrwały i może odbywać się kilka razy w tygodniu. Sesje mają ustaloną strukturę i rytm, co sprzyja głębokiemu zrozumieniu siebie.

• Psychoterapia psychodynamiczna

Zakłada, że każdy z nas ma skomplikowane emocje i konflikty wewnętrzne. Terapia psychodynamiczna polega na odkrywaniu tych wewnętrznych motywów i konfliktów oraz na zrozumieniu mechanizmów wpływających na nasze emocje i problemy. To długotrwały proces, w którym przeszłość jest ważna tylko wtedy, gdy pacjent widzi jej związek z teraźniejszością. Terapia koncentruje się na poprawie funkcjonowania w teraźniejszości, a relacja między pacjentem a terapeutą odgrywa istotną rolę. Częstotliwość sesji jest dostosowywana do potrzeb pacjenta. W terapii psychodynamicznej, terapeuta jest mniej dyrektywny, a większa aktywność spoczywa na pacjencie.

• Psychoterapia systemowa

Koncentruje się na zrozumieniu, że każdy jest częścią większego systemu, gdzie elementy współdziałają ze sobą i mają wpływ na siebie nawzajem. Terapia systemowa nie skupia się na leczeniu jednostki, ale na zmianie całego systemu, co przekłada się na poprawę psychicznego dobrostanu jego członków. W terapii tej, terapeuta odgrywa aktywną rolę, pomagając systemowi rozwiązać określone problemy. Sesje terapeutyczne są elastyczne co do częstotliwości i skupiają się na praktycznym rozwiązywaniu problemów.

• Psychoterapia humanistyczno-doświadczeniowa

Skupia się na rozwoju i samorealizacji człowieka, podkreślając, że przeróżne przeszkody wynikają z niezaspokojenia ważnych potrzeb. Terapia w tym podejściu bazuje na analizie tożsamości, wartości, potrzeb i pragnień, a także wykorzystuje elementy filozofii i ekologii. Terapeuta skupia się na teraźniejszości i zachęca do wyrażania emocji oraz eksperymentowania z zachowaniami. To podejście kładzie nacisk na dialog, rozwijając relację w naturalny sposób, w poszanowaniu autonomii klienta.

Wybór odpowiedniego nurtu, czyli od czego zacząć i na co zwrócić uwagę?

Przed podjęciem decyzji o wyborze nurtu psychoterapii, istotne jest zrozumienie własnych potrzeb i problemów. Należy przemyśleć, jakie cele chcemy osiągnąć i jakie obszary życia wymagają wsparcia. To pomoże w określeniu, który nurt jest dla nas najbardziej odpowiedni. Zapoznaj się z opisami poszczególnych nurtów i zastanów się, który z nich przemawia do Ciebie najbardziej. Podczas wyboru nurtu psychoterapii warto wziąć pod uwagę praktyczne kwestie, takie jak dostępność terapeuty, jego postawę, koszty oraz czas, który jesteśmy w stanie poświęcić na terapię. 

Najlepszym krokiem może okazać się konsultacja z jednym z doświadczonych psychologów, psychologiem klinicznym, psychiatrą, lekarzem rodzinym, lekarzem pierwszego kontaktu, lekarzem innej specjalności, terapeutą psychoterapeutycznym, pracownikiem socjalnym lub terapeutą środowiskowym. Specjalista może pomóc w ocenie problemu i zasugerować odpowiedni nurt terapii. 


Źródła:

1. Ważne definicje [w:] https://prp.org.pl/wazne-definicje/ [dostęp 16.10.2023]
2. L.Grzesiuk, Psychoterapia. Teoria. Podręcznik akademicki [dostęp 16.10.2023]
3. The British Association for Counselling and Psychotherapy (BACP) - https://www.bacp.co.uk/
4. National Institute of Mental Health (NIMH) - https://www.nimh.nih.gov/