Czym są kąpiele leśne?

Współczesny świat, wypełniony pośpiechem, technologią i stresem, sprawia, że coraz więcej osób poszukuje sposobów na odprężenie, poprawę zdrowia psychicznego oraz fizycznego. Jednym z takich naturalnych i skutecznych rozwiązań, które nabiera popularności na całym świecie, jest praktyka znana jako "kąpiele leśne." Choć ta nazwa może wprowadzać w błąd, nie oznacza dosłownego kąpania w leśnym potoku. To bardziej subtelna forma terapii naturą, która sięga głębiej niż tylko powierzchniowy kontakt z otoczeniem. Odkryjmy razem magię i moc leśnych kąpieli.

Próba definicji 

Kąpiel leśna, znana także jako shinrin-yoku i lasoterapia, to praktyka interakcji z otoczeniem leśnym, której pozytywny wpływ na zdrowie i dobre samopoczucie został potwierdzony w zakresie profilaktyki, wsparcia terapeutycznego i rehabilitacji. Po raz pierwszy zyskała ona rozgłos w latach 90. w Japonii, gdzie przeprowadzono pierwsze badania naukowe, potwierdzając jej skuteczność. Słowo "kąpiel" używane w tym kontekście odnosi się do metaforycznego zanurzenia się w atmosferze lasu poprzez aktywne zaangażowanie wszystkich zmysłów podczas spokojnego, uważnego i często cichego spaceru. 

Podczas kąpieli leśnych praktykuje się zasadę uważności, która inspiruje do otwarcia się na przyrodę i korzystania ze wszystkich zmysłów podczas spokojnych spacerów w lesie. Te praktyki obejmują także głębokie oddychanie świeżym leśnym powietrzem oraz wspomagają związek emocjonalny z przyrodniczym krajobrazem.


Dlaczego akurat las? 

Główną przyczyną są obecne w nim mikroorganizmy i produkty organiczne, które mają korzystny wpływ na zdrowie. Mowa m.in. o fitoncydach, czyli naturalnych substancjach obronnych drzew, wpływających na komunikację między nimi i działających korzystnie na nasze drogi oddechowe oraz układ nerwowy. Nie bez znaczenia są również olejki eteryczne, które wzmacniają odporność i działają relaksująco. Należy wspomnieć także o bioaerozolu - leśnym mikroklimacie z bakteriami, grzybami i pyłkiem, stymulującym układ immunologiczny i nerwowy. Dodatkowo na korzyść lasu przemawia czyste powietrze i obecność jonów ujemnych, które działają kojąco i wzmacniają dobre samopoczucie. Wszystko to sprawia, że czas spędzony w lesie ma korzystny wpływ na zdrowie i stan emocjonalny.


Korzyści z doświadczania lasu wszystkimi zmysłami 

Kąpiele leśne wykazują szeroki zakres korzystnych efektów na zdrowie i dobrostan ludzi, wprowadzając ich w stan pełnego zanurzenia w naturze i relaksu. Zaledwie dwie godziny spędzone w kąpieli leśnej mogą przyczynić się do:

• Normalizacji lub obniżenia ciśnienia krwi, a także zwiększenia zmienności rytmu zatokowego.
• Redukcji poziomu stresu poprzez obniżenie poziomu hormonów stresu, takich jak kortyzol i adrenalina, a także przez działanie hamujące na układ współczulny, odpowiedzialny za reakcje walki lub ucieczki.
• Wywołania stanu odprężenia poprzez aktywację układu przywspółczulnego, który odpowiada za odpoczynek i regenerację.
• Poprawy stanu układu krążenia oraz przemiany materii.
• Obniżenia poziomu cukru we krwi.
• Poprawy zdolności poznawczych, w tym uwagi, koncentracji i pamięci.
• Wspierania osób cierpiących na depresję.
• Redukcji uczuć niepokoju, przygnębienia, gniewu i zakłopotania.
• Poprawy długości i jakości snu.
• Osłabienia uczucia lęku.
• Podniesienia progu odczuwania bólu.
• Dodania energii, poprawienia samopoczucia, zwiększenia zdolności do rozwiązywania problemów i kreatywności.
• Pobudzenia układu immunologicznego poprzez zwiększenie liczby komórek NK (natural killers).
• Zwiększenia produkcji białek przeciwnowotworowych.
  
• Wspomóc proces utraty wagi.
  
  

O ile obie te formy wyjścia na świeże powietrze związane są z naturą, to różnice między nimi są wyraźne. Kąpiele leśne, zwane również shinrin-yoku, to praktyka koncentrująca się na zanurzeniu w naturze w celu kontemplacji, relaksu i redukcji stresu. Spacery natomiast to ogólna forma aktywności na wolnym powietrzu, która może mieć różne cele, takie jak ćwiczenia, rekreacja lub przemieszczanie się z punktu A do punktu B.

Kąpiele leśne skupiają się na poprawie zdrowia psychicznego i fizycznego przez pełne zanurzenie w otaczającym środowisku naturalnym. W ich przypadku, priorytetem jest oddychanie naturą i skoncentrowanie uwagi na pięknie przyrody. Spacer natomiast może służyć bardziej praktycznym celom, jak aktywność fizyczna czy dotarcie do konkretnego miejsca. Ostatecznie, chociaż zarówno kąpiele leśne, jak i spacery prowadzą na zewnątrz, różnice między nimi wynikają z ich głównego celu i podejścia do korzystania z przyrody.


Czym kąpiele leśne nie są?

Na temat kąpieli leśnych krąży wiele mitów. Niektórzy mylą je ze spacerami, inni z formą psychoterapii. Zebraliśmy w kilku punktach informacje na temat tego, czym kąpiele leśne NIE SĄ:

• sesjami psychoterapii
• alternatywą dla leczenia farmakologicznego
• spacerem rekreacyjnym
• spacerem mającym na celu rozpoznanie gatunków przyrodniczych
• spacerem rekreacyjnym
• spacerem mającym na celu rozpoznanie gatunków przyrodniczych
• filozofią
• ideologią
• praktyką duchową
• typowym treningiem sportowym.
  
  

Źródła:

1. Clifford, Amos M., “Kąpiele leśne. Jak czerpać zdrowie z natury”, 2018, Wydawnictwo Kobiece, Białystok.
2. Arvay, Clemens G., “ Uzdrawiająca moc lasu. Lecznicza energia drzew” (oryginalnie “Der Biophilia-Effekt), 2016, Wydawnictwo Vital, Białystok.
3. Davies, Gill, “Sekretny język drzew”, 2019, Wydawnictwo Amber, Warszawa.
4. Garcia, Hector; Miralles, Francesc, “Shinrin-yoku. Japońska sztuka czerpania mocy z przyrody, 2018, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków.
5. Scientific research [w:] https://tfb.institute/scientific-research/ [dostęp 23.10.2023].