Zmiany klimatyczne a zdrowie psychiczne

W ostatnich latach temat zmian klimatycznych stał się jednym z najważniejszych wyzwań, przed jakimi stoi ludzkość. Coraz częściej mówimy o globalnym ociepleniu, ekstremalnych zjawiskach pogodowych i katastrofach naturalnych, które stanowią realne wyzwanie dla przyszłości naszej planety. Jednak, gdy rozmawiamy o zmianach klimatycznych, to zwykle myślimy o ich wpływie na środowisko, gospodarkę czy infrastrukturę. Mniej uwagi poświęcamy temu, jak te zmiany oddziałują na nasze zdrowie psychiczne.

Zdrowie psychiczne jest nierozerwalnie związane z naszym fizycznym samopoczuciem, ale również z otoczeniem, w jakim żyjemy. Zmiany klimatyczne wpływają na nas na wielu poziomach, od codziennego stresu związanego z ekstremalnymi warunkami pogodowymi po długotrwałe konsekwencje psychologiczne wynikające z katastrof naturalnych, migracji i utraty środowiska naturalnego.

Stres wywołany przez ekstremalne warunki pogodowe

Ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak huragany, powodzie, susze i upały, zaczynają stawać się coraz bardziej powszechne w wyniku zmian klimatycznych. Ludzie na całym świecie doświadczają stresu związanego z utratą mienia, bezpieczeństwa i stabilności. Wzrost częstotliwości i nasilenia tych zdarzeń może prowadzić do chronicznego stresu i zaburzeń psychicznych.

Badania dowodzą, że osoby narażone na ekstremalne warunki pogodowe, zwłaszcza w krajach o niższym dochodzie, są bardziej podatne na zaburzenia lękowe, depresję i PTSD. Narażenie na ciągły stres może również prowadzić do problemów ze snem i zwiększać ryzyko uzależnień.

Zwiększone ryzyko wystąpienia trudności psychicznych

Zmiany klimatyczne wpływają nie tylko na zdrowie psychiczne poprzez ekstremalne warunki pogodowe, ale także przez kryzysy związane z żywnością i migrację spowodowaną utratą środowiska naturalnego. Te czynniki mogą prowadzić do wzrostu ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych.

Osoby borykające się z brakiem dostępu do żywności, wody czy schronienia mogą doświadczać chronicznego stresu oraz poczucia beznadziejności. Ponadto, migracja związana z klimatycznymi zmianami może prowadzić do konfliktów, dyskryminacji i przemocy, co dodatkowo obciąża zdrowie psychiczne.

Depresja klimatyczna i potrzeba jej zrozumienia

Depresja klimatyczna to termin, który odnosi się do stanów depresyjnych i ogólnego pogorszenia zdrowia psychicznego, które mogą być bezpośrednio związane z obawami i lękiem wobec zmian klimatycznych oraz z przewidywanym wpływem tych zmian na przyszłość. Osoby cierpiące na depresję klimatyczną często odczuwają poczucie bezradności i przygnębienia w obliczu katastrof naturalnych, utraty bioróżnorodności i innych skutków zmian klimatycznych.

Warto zrozumieć, że depresja klimatyczna nie jest jedynie wynikiem nadmiernego zainteresowania ekologią, ale ma podłoże w realnych obawach związanych z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, degradacją środowiska i zagrożeniem dla przyszłych pokoleń. Osoby cierpiące na depresję klimatyczną mogą mieć trudności z codziennym funkcjonowaniem, a nawet podejmowaniem działań na rzecz ochrony klimatu ze względu na uczucia przytłoczenia.

Zrozumienie i uznawanie depresji klimatycznej jako realnego problemu zdrowia psychicznego to krok w kierunku zapewnienia odpowiedniego wsparcia i terapii dla osób, które go potrzebują.

Trauma klimatyczna i potrzeba działań prewencyjnych

Trauma klimatyczna to termin, który opisuje długotrwałe konsekwencje psychologiczne związane z doświadczaniem ekstremalnych zdarzeń klimatycznych. Jest to obszar, który zyskuje coraz większą uwagę społeczności naukowej i praktyków zdrowia psychicznego.

Działania prewencyjne, edukacja w zakresie adaptacji do zmian klimatycznych oraz wsparcie społeczne odgrywają kluczową rolę w zmniejszaniu wpływu tych zjawisk na zdrowie psychiczne. Organizacje pozarządowe, rządy i społeczności lokalne pracują nad programami mającymi na celu zwiększenie świadomości i wsparcia dla osób dotkniętych problemem traumy klimatycznej.

Warto pamiętać, że wpływ zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne dotyka nas wszystkich, niezależnie od naszej lokalizacji czy statusu społecznego. Konieczne jest podejście holistyczne, które uwzględnia zarówno zmiany klimatyczne, jak i ich wpływ na zdrowie psychiczne, byśmy mogli lepiej zrozumieć i zarządzać tym wyzwaniem.

Działania na rzecz ochrony klimatu jako narzędzie poprawy zdrowia psychicznego

Zamiast jedynie reagować na skutki zmian klimatycznych, warto również zwrócić uwagę na pozytywny aspekt działań na rzecz ochrony klimatu. Zaangażowanie w inicjatywy związane z redukcją emisji gazów cieplarnianych, zrównoważoną produkcją i konsumpcją, czy promowanie zielonych technologii może wpłynąć pozytywnie na zdrowie psychiczne.

Badania wskazują, że uczestnictwo w ekologicznych działaniach społecznych może zwiększyć poczucie celu i wpłynąć na poprawę samopoczucia. Dla wielu ludzi zaangażowanie w ochronę klimatu stanowi źródło nadziei i motywacji do działań. Ponadto, korzystne zmiany w środowisku naturalnym, takie jak zieleń miejska czy poprawa jakości powietrza, przyczyniają się do poprawy zdrowia psychicznego mieszkańców miast.

Warto zwrócić uwagę, że przeciwdziałanie zmianom klimatycznym to inwestycja w zdrowszą przyszłość, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Dla wielu osób aktywne uczestnictwo w ruchach społecznych, które dążą do zmniejszenia wpływu człowieka na klimat, może stać się źródłem satysfakcji i większego poczucia kontroli nad własnym życiem.

Bibliografia:

1. Berry, H. L., Bowen, K., & Kjellstrom, T. (2010). Climate change and mental health: a causal pathways framework. International Journal of Public Health, 55(2), 123-132.
2. Clayton, S., Manning, C. M., Krygsman, K., & Speiser, M. (2017). Mental Health and Our Changing Climate: Impacts, Implications, and Guidance. American Psychological Association, and ecoAmerica.
3. Hayes, K., Blashki, G., Wiseman, J., & Burke, S. (2018). Reconnecting for our future: The climate change and health framework for action for Western Australia 2018–2023. Climate and Health Alliance.
4. Gawrych M, Zmiany klimatu a zdrowie psychiczne: przegląd aktualnej literatury  [w:] https://www.psychiatriapolska.pl/pdf-131991-82741?filename=Climate%20change%20and%20mental.pdf [dostęp 2.11.2023].
5. Budziszewska M, Społeczne i psychologiczne konsekwencje zmiany klimatu [w:] file:///C:/Users/Sandra/Downloads/Spo%C5%82eczne_i_psychologiczne_konsekwe.pdf [dostęp 2.11.2023].